رسالت رُسل

بحثی که بین متفکرین مسلمان از قدیم مطرح بوده است ودر این سالها نیز اختلافاتی وجود داشته است ان است که اساسا رسالت انبیا چیست؟آیا تشکیل حکومت نیز از وظایف انبیا است؟ویا اینکه انبیا بدون تشکیل حکومت وظیفه به سعادت رساندن بشر رادارند؟

در آیه 14 سوره شوری میفرماید:«... والذی اوحینا الیک وماوصّینا به ابراهیم وموسی وعیسی ان اقیموالدین :..وآنچه را به تو وحی کردیم وآنچه ابراهیم وموسی وعیسی را به آن توصیه نمودیم (این است )که دین را بر پادارید.»در این آیه خداوند  ضمن اینکه نام پیامبران صاحب عزم خویش را میبرد فرمان به اقامه دین داده است. 

پرواضح است صاحب عزم است  کسی است که شریعت الهی زمانه ی خویش را به نحو اکمل در خود پیاده نموده باشد. چرا که در آیه 17سوره لقمان، حضرت لقمان ضمن اینکه مهمترین شریعت را به فرزندش فرمان میدهد ،اورا به صبردربرابر مصائب این راه  (عمل به شریعت)توصیه میکندو صبر در این اموررا همان عزم واراده میخواند.«یابُنَیَّ اقم الصلوة وامربالمعروف وانه عن امنکر واصبِر علی ما اصابک ان ذلک من عزم الاُمور.ای پسرکم نماز را به پادار وبه کار شایسته فرمان ده واز کار ناپسند نهی کن،وبر مصیبت ورنجی  که برتو وارد آمده است شکیبا باش.همانا صبر وشکیبایی برخاسته ازعزم واراده ی جدی در کارهاست.»

 بنابرین صاحبانان عزم (اولوالعزم)کسانی اند که  به نحو اکمل شریعت دروجودشان مقیم شده است چرا  که گویاست که اقامه ی شریعت،خود سختی هایی به دنبال دارد که باید برای شکیبایی در برابراین شدائد به ویژگی عزم مسلح بود بنابراین پیامبران صاحب عزم کسانی اند که دینرا در وجودشان اقامه نموده اند اگرآن پیامبر صاحب عزم عیسی است او کسی است که آن شریعت ابلاغیه ازجانب خدا را در خود به نحو اکمل پیاده نموده است  واگر چنانچه آن پیامبر محمد است همچنین..واساسا پیامبر صاحب عزم نه تنها پیامبر است وباید به مرحله ای از فعلیت رسیده باشد که توان بردن پیام الهی را داشته باشد ،بلکه صاحب عزمی است که رسالت سنگین تر را برگرده ی اونهاده است .توضیح اینکه یک پیامبر به نحو عام ، برای اینکه بتواند به ذات خداوند نزدیک شود وپیام اورا دریافت نماید،ابتدا باید  به مرتبه وجودیی دست یابد. واین صورت وجودی شدت نمی یابد مگر به اقامه ی شریعت الهی در وجود خویش واین امر(اقامه شریعت) به طریق اولی باید در وجود یک پیامبر صاحب عزم وشریعت اتفاق افتد

ولیکن بااین وجود این  خداوند درسوره مبارکه شوری بر پیامبران صاحب عزم خویش باز هم  فرمان اقامه ی دین وشریعت میدهد این فرمان الهی به چه معناست؟

 چه نیازی بوده است که خداوند به عازم ترین بندگان خویش ،به کسانی که شریعت زمان خویش را به نحو کامل در خود اقامه نموده اند فرمان دهد که: اقیمو الدین ...

به طور کلی باید گفت که بحث حاکمیت شریعت الهی بر افراد بشر مورداتفاق همه متفکرین مسلمان میباشد.ولی محل اختلاف است که آیا برپایی حکومت وتشکیل نظام سیاسی –اجتماعی نیزاز وظایف انبیاست؟(ر.ک:بررسی دو دیدگاه معاصردرباره اهداف بعثت وشئون رسالت،رحیم پور،ص83-84)

«حضرت امام(ره) درمقابله ای آشکار وصریح بانظریۀ ایکه تنها وظیفه پیامبران را پرداختن به معنویت وآخرت میداند،به مخالفت میپردازدومعتقد است که محدود کردن بعثت به اصلاح دنیا یاآخرت وپرداختن به معنویت یا مادیت مردود است.چراکه انسان موجودی است ذوابعاد وانبیا موظف به تربیت تمام ابعاد اوهستند ویک برنامۀ جامع باید فراگیر همۀ امور فرد وجامعه ودنیا وآخرت باشد.جاده سعادت انسان هرچند به معنویت وابدیت ختم شود،بی شک آن ازمتن دنیا ومادیات میگذرد وهرچند که در دنیا متوقف نمیشود،بنیان واساس خود را در آنجا بنا میکند.(بررسی دو دیدگاه معاصردرباره اهداف بعثت وشئون رسالت،رحیم پور،صص 87-88)

بنابراین با توجه به نگاه امام خمینی (ره) به این موضوع،اقامه شریعت بر جامعه وجهان ،وظیفه انبیاء  چه بسا از مهمترین وظایف.میباشد:«اینطور نیست که مثلا مسائل واحکام از طریق وحی به رسول اکرم (ص) رسیده باشد،وآن حضرت وحضرت امیر المومنین وسایر ائمه (ع) مسأله گوهایی باشند که خداوند آنان را تعیین فرموده تا مسائل واحکام را بدون خیانت برای مردم نقل کنند.در حقیقت مهمترین وظیفه انبیاء برقرار کردن یک نظام عادلانۀ اجتماعی از طریق اجرای قوانین واحکام است واین باتشکیل  حکومت واجرای احکام امکانپذیر است.»(ولایت فقیه،امام خمینی،ص 70)

 

مطلبی که باتوجه به عبارت« واقیموا الدین »به وضوح میرسد این است که رسالت پیامبران، اقامه دین  در بیرون از خود میباشد.ومضمون این ایه این است که ای کسی که دین را در خود اقامه نموده ای به اقامه ی آن در جامعه اقدام کن.که خداوند نیز خواهان این است که جامعه به شکل یک انسان کامل تربیت شود.اقامه دین در بیرون شخص نبی،اعم از حاکمیت شریعت بر تک تک افراد جامعه وبر کل جامعه است.بدین صورت که هم افراد بشر تحت اراده ی تشریعی الهی قرار گیرند وهم کل جامعه وجهان تحت این اراده قرار گیرفته شود.چرا که انسان مدنی بالطبع است وسعادت اومتاثر از الهی یا غیر الهی بودن جامعه اونیز میباشد.فرد در جامعه به هیچ وجه بی نیازاز اقتصاد،ساسیت ،فرهنگ و... نیست والهی بودن ویا غیر الهی بودن این نظامات در سعادت وشقاوت افرا د تاثیر مستقیم دارد.

وجیهه زارعی